Φάρμακα που θα κυκλοφορήσουν στο άμεσο μέλλον
Το odanacatib!
Καθημερινά στα οστά δύο είδη κυττάρων ευρίσκονται σε αντιπαράθεση και ένα τρίτο παίζει τον ρόλο του διαιτητή. Τα κύτταρα που ευρίσκονται σε αντιπαράθεση είναι οι οστεοκλάστες και οι οστεοβλάστες και ο διαιτητής είναι τα οστεοκύτταρα. Το οστικό debate ονομάζεται αναδόμηση των οστών και σκοπό έχει αφενός την ανανέωση του σκελετού και αφετέρου την προσφορά στον οργανισμό του Ασβεστίου, ενός στοιχείου που είναι απαραίτητο για την λειτουργία της καρδιάς, του εγκεφάλου, της αναπαραγωγής και τόσων άλλων απαραίτητων οργανικών συστημάτων.
Σε φυσιολογικές συνθήκες οι οστεοκλάστες αποδομούν την οστική μάζα αποδεσμεύοντας το Ασβέστιο και οι οστεοβλάστες ανοικοδομούν την φθαρμένη περιοχή διατηρώντας την αντοχή του οστού. Στην μετεμμηνοπαυσιακή Οστεοπόρωση, η απώλεια των οιστρογόνων οδηγεί σε μια έξαρση της δραστηριότητας των οστεοκλαστών αλλά και σε αύξηση του αριθμού τους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το οστούν να φθείρεται περισσότερο απόσο μπορούν να καλύψουν οι οστεοβλάστες. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται αρχικά οστικά κενά, μετά οστικές κύστεις και τελικά παραβλάπτεται η αρχιτεκτονική δομή του οστού, μειώνεται η αντοχή του και καταλήγει στα κατάγματα.
Ολα τα μέχρι σήμερα φάρμακα για τη θεραπεία της Οστεοπόρωσης, πλην της Τεριπαρατίδης, σκοπό είχαν την καταστολή της δράσης των οστεοκλαστών με διάφορους τρόπους, έτσι ώστε να επανέλθει ο φυσιολογικός ρυθμός αποδόμησης και ανοικοδόμησης και το οστούν σιγά σιγά να επανέλθει σε ρυθμούς φυσιολογικής αναδόμησης.
Ενα από τα ένζυμα που χρησιμοποιεί ο οστεοκλάστης για να αποδομήσει το οστούν είναι η καθεψίνη Κ (CatK). Η πρωτεάση αυτή διαλύει το οργανικό μέρος της οστικής μάζας ή το κολλαγόνο τύπου Ι, που αποτελεί το 90% της οργανικής ουσίας του οστού. Πολυάριθμες προκλινικές αλλά και κλινικές μελέτες έδειξαν ότι εάν κάποιος αναστείλει την CatK τότε αναστέλλεται και η μετεμμηνοπαυσιακή Οστεοπόρωση. Το Odanacatib, είναι ένας υπερεκλεκτικός και ισχυρότατος αναστολέας της CatK με αντιστρεπτή δράση και πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι όχι μόνο αναστέλει την μετεμμηνοπαυσιακή οστεόλυση αλλά και ότι αυξάνει προοδευτικά και την οστική μάζα. Μάλιστα επειδή η CatK εκφράζεται και από άλλα κυτταρικά συστήματα, έχουν ήδη ξεκινήσει μελέτες για να διερευνηθεί η δράση του φαρμάκου σε νόσους όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η οστεοαρθρίτιδα, οι οστικές μεταστάσεις και η αρτηριοσκλήρυνση.
Το Odanacatib (MK-0822, Merck Sharp & Dohme Corp., Whitehouse Station, NJ, USA) χορηγείται μια φορά την εβδομάδα διότι ο χρόνος ημιζωής του είναι 66-93 ώρες.
Από πλευράς κλινικών μελετών, πρόσφατα δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα μιας 5ετούς μελέτης. Γυναίκες που έλαβαν το Οdanacatib 50 mg την εβδομάδα για 5 χρόνια αύξησαν τελικά την οστική τους μάζα, στην μεν περιοχή της ΟΜΣΣ κατά 11,9%, στο ολικό ισχίο κατά 11,9% και στην περιοχή του αυχένα του ισχίου κατά 9,5%. Παράλληλα τα επίπεδα της ΝΤΧ των ούρων μειώθηκαν κατά 67,4%, ενώ αντίθετα τα επίπεδα της οστικής αλκαλικής φωσφατάσης έμειναν σχεδόν σταθερά. Τα αποτελέσματα αυτά έδειξαν ότι το φάρμακο προκαλεί μια προοδευτική και σχεδόν γραμμική αύξηση της οστικής μάζας στους οστεοπενικούς/οστεοπορωτικούς ασθενείς σε πολλές οστικές περιοχές και ιδιαίτερα στο ισχίο.
Σε αντίθεση με τα Διφωσφονικά και το Denosumab, η αναστολή της δράσης της CatK στους οστεοκλάστες μειώνει την οστεολυτική δράση τους χωρίς όμως να επηρεάζει τις άλλες φυσιολογικές λειτουργίες τους, όπως είναι η διαφοροποίησή τους, η μετανάστευσή τους, η επιβίωσή τους κά. Με αυτό τον τρόπο δεν επηρεάζεται η παραγωγή των παραγόντων ανάπτυξης που αποδεσμεύονται από το οστούν κατά τη διάρκεια της οστεόλυσης και διεγείρουν τους οστεοβλάστες για παραγωγή νέου οστού. Ισως και αυτός να είναι ο λόγος που παράλληλα με την αναστολή της οστεόλυσης έχουμε και μια σταθερή αύξηση της οστικής μάζας κατά τη διάρκεια της χορήγησης του Οdanacatib.
Πιστεύουμε ότι σύντομα και ανάλογα με την ταχύτητα που θα εγκριθεί το φάρμακο από τις διάφορες αρχές θα έχουμε ένα ιδιαίτερα χρήσιμο φάρμακο για τη θεραπεία της Oστεοπόρωσης (Binkley N., Bone H., Gilchrist N., Langdahl B., Resch H., Rodriguez-Portales J., et al. Treatment with the cathepsin K inhibitor odanacatib in postmenopausal women with low BMD: 5 year results of a Phase 2 trial. J Bone Miner Res 2011;26:SA0453).