1. Διάγνωση γενική προσέγγιση
Η Oστεοπόρωση γνωστή και ως σιωπηλή νόσος δεν γίνεται κλινικά εμφανής έως ότου εκδηλωθεί ένα κάταγμα. Επομένως, ο προσδιορισμός του καταγματικού κινδύνου είναι απαραίτητος. Καταγματικός κίνδυνος είναι ο υπολογισμός του ατομικού κινδύνου κατάγματος για κάθε ασθενή πριν υποστεί κάταγμα και η αξιολόγηση του κινδύνου για νέο κάταγμα σε ασθενή που ήδη έχει υποστεί οστεοπορωτικό κάταγμα
1. Εκτίμηση του καταγματικού κινδύνου
Θα πρέπει να ληφθεί ένα λεπτομερές ιστορικό για τον έλεγχο και τον εντοπισμό της παρουσίας γνωστών παραγόντων κινδύνου για την Oστεοπόρωση και το οστεοπορωτικό κάταγμα. Συγκεκριμένα, το ιστορικό θα πρέπει να επικεντρωθεί αρχικά στα 4 ακόλουθα σημεία: Ηλικία (> 50 ετών), φύλο (γυναίκα) και φυλή (λευκή ή ασιατική), Οικογενειακό ιστορικό Oστεοπόρωσης, (ιδιαίτερα μητρικό ιστορικό καταγμάτων).
Στην συνέχεια ρωτάμε διάφορους άλλους παράγοντες κινδύνου όπως: αναπαραγωγικοί παράγοντες, ειδικά όσον αφορά την πρώιμη εμμηνόπαυση και την θεραπεία υποκατάστασης οιστρογόνων (οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες διατρέχουν υψηλό κίνδυνο), όπως και οι γυναίκες οι οποίες έχουν υποβληθεί σε υστερεκτομή και ωοθηκεκτομή.
Υπογοναδικές καταστάσεις: Oι άνδρες με υπογοναδισμό ο οποίος οφείλεται σε οποιαδήποτε γενετική ή άλλη πάθηση διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο το USPSTF σημειώνει ότι δεν υπάρχουν επαρκή τρέχοντα στοιχεία για την αξιολόγηση του κινδύνου έναντι του οφέλους του προσυμπτωματικού ελέγχου για Οστεοπόρωση στους άνδρες.
Κάπνισμα (οι καπνιστές διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο), κατανάλωση αλκοόλ, χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας: η ακινησία αυξάνει τον κίνδυνο. Ο τραυματισμός του νωτιαίου μυελού και το εγκεφαλικό προκαλούν σωματική αναπηρία και είναι κοινές αιτίες ακινησίας. Αλλά και η έντονη άσκηση οδηγεί σε αμηνόρροια (όπως αυτή που εμφανίζεται σε μαραθωνοδρόμους και πρωταθλητές διαφόρων αγώνων).
Πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D. Ιστορικό κατάγματος «ευθραυστότητας» σε ασθενείς ηλικίας 40 ετών και άνω. Κάταγμα ευθραυστότητας ορίζεται ως κάταγμα λόγω τραύματος το οποίο σε φυσιολογικό σκελετό δεν θα προκαλούσε κάταγμα. Δηλαδή όταν εξασκηθεί στον σκελετό μία δύναμη, ίση με ή μικρότερη από αυτή που ασκείται στον σκελετό όταν κάποιος απλώς πέσει στο έδαφος από ύψος όσο και το ύψος του.
Ακτινολογικά ευρήματα σπονδυλικού κατάγματος (βλέπε παρακάτω).
Συνυπάρχουσες ιατρικές παθήσεις οι οποίες σχετίζονται με οστική απώλεια: παραδείγματα είναι ο υπερπαραθυρεοειδισμός, ο υπογοναδισμός, η λευχαιμία, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η κοιλιοκάκη και το σύνδρομο Cushing και πολλές άλλες.
Φάρμακα τα οποία σχετίζονται με την οστική απώλεια: παραδείγματα είναι τα γλυκοκορτικοειδή, η ηπαρίνη, τα αντιεπιληπτικά κ.ά.
Παράγοντες κινδύνου για πτώσεις σε ηλικιωμένους ασθενείς: όπως κακή ισορροπία, ορθοστατική υπόταση, αδυναμία των μυών των κάτω άκρων, χρήση φαρμάκων με ηρεμιστικά αποτελέσματα, κακή όραση ή ακοή και γνωστική εξασθένηση και όλοι οι άλλοι παράγοντες οι οποίοι αναφέρονται στο κεφάλαιο παράγοντες κiνδύνου.
2. Για ακόμη μια φορά αποδείχθηκε ότι οι κατευθυντήριες οδηγίες για την πρόληψη της Οστεοπόρωσης, έκαναν γιγαντιαίο λάθος.
Στις ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει εδώ και αρκετά χρόνια ένα «ανεξάρτητο» όργανο, την U.S. Preventive Services Task Force, που αποτελείται από ειδικούς ιατρούς σε διάφορες παθήσεις και δίδει κατευθυντήριες οδηγίες και συμβουλές για διάφορα θέματα.
Το όργανο αυτό πριν αρκετά χρόνια είχε συστήσει ότι δεν χρειάζεται οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες ηλικίας 50 έως 65 ετών, να κάνουν μέτρηση οστικής μάζας, εκτός και αν απαιτείται να διερευνηθούν ορισμένες ειδικές καταστάσεις. Τότε τόσο εμείς όσο και αρκετοί άλλοι, θεωρήσαμε ότι αυτές οι οδηγίες είχαν σαν κύριο στόχο την οικονομική ελάφρυνση του κράτους και των ασφαλιστικών εταιρειών παρά στηρίζονταν σε επιστημονικά κριτήρια.
Η εργασία της Καθηγητού Carolyn Crandall από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου UCLA που δημοσιεύθηκε πριν αρμκετά χρόνια στο Journal of Bone and Mineral Research και στηρίχθηκε σε στοιχεία της μελέτης The Women's Health Initiative απέδειξε, ότι η στρατηγική αυτή μπορεί να προσδιορίσει μόνο το 34% των γυναικών ηλικίας 50-64 ετών που πάσχουν από Οστεοπόρωση. Ολες οι άλλες έχουν Οστεοπόρωση αλλά δεν το ξέρουν, όπως έδειξαν και άλλες μελέτες άλλων ερευνητών αλλά και δικές μας.
Το όργανο αυτό πριν αρκετά χρόνια είχε συστήσει ότι δεν χρειάζεται οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες ηλικίας 50 έως 65 ετών, να κάνουν μέτρηση οστικής μάζας, εκτός και αν απαιτείται να διερευνηθούν ορισμένες ειδικές καταστάσεις. Τότε τόσο εμείς όσο και αρκετοί άλλοι, θεωρήσαμε ότι αυτές οι οδηγίες είχαν σαν κύριο στόχο την οικονομική ελάφρυνση του κράτους και των ασφαλιστικών εταιρειών παρά στηρίζονταν σε επιστημονικά κριτήρια.
Η εργασία της Καθηγητού Carolyn Crandall από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου UCLA που δημοσιεύθηκε πριν αρμκετά χρόνια στο Journal of Bone and Mineral Research και στηρίχθηκε σε στοιχεία της μελέτης The Women's Health Initiative απέδειξε, ότι η στρατηγική αυτή μπορεί να προσδιορίσει μόνο το 34% των γυναικών ηλικίας 50-64 ετών που πάσχουν από Οστεοπόρωση. Ολες οι άλλες έχουν Οστεοπόρωση αλλά δεν το ξέρουν, όπως έδειξαν και άλλες μελέτες άλλων ερευνητών αλλά και δικές μας.
Εάν αυτό είναι αλήθεια τότε μάλλον είχαμε δίκιο όσοι λέγαμε ότι καλή είναι η οικονομία στην υγεία αλλά καμμιά φορά στοιχίζει λιγότερο η πρόληψη ενός κατάγματος παρά η θεραπεία του (Crandall C.J., et al. 2014 doi: 10.1002/jbmr.2174).