Οστεοπόρωση
Πως μπορείται να κάνετε μια απλή νόσο πολύπλοκη
Πρόλογος 2022
Όσο απλό είναι να περιπλέξεις τα πράγματα,
τόσο πολύπλοκο είναι να τα απλοποιήσεις!
Η Οστεοπόρωση είναι μία καινούργια πάθηση η οποία εμφανίστηκε στην κλινική μας καθημερινότητα εδώ και μισό αιώνα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την αποδέχθηκε σαν ξεχωριστή νοσολογική οντότητα μόλις το 1994, μετά από συζητήσεις 3 ετών. Γιατί όμως χρειάστηκαν να περάσουν τόσοι αιώνες από την εμφάνιση του ανθρώπου, μέχρις ότου η Οστεοπόρωση αρχίσει να προσβάλλει την ανθρωπότητα με τέτοια συχνότητα ώστε να αναγκάσει την ιατρική κοινότητα να ασχοληθεί μαζί της
Είναι γνωστό ότι για να εκδηλωθεί κλινικά η νόσος με τα χαρακτηριστικά της οστεοπορωτικά κατάγματα, χρειάζεται ο βασικός στόχος της, δηλαδή οι γυναίκες. Οι τελευταίες για να μπορέσουν να επιζήσουν τόσα χρόνια μετά την εμμηνόπαυση τους, ώστε η απώλεια των οιστρογόνων τους, δηλαδή των βασικών ορμονών τους οι οποίες διατηρούν σε φυσιολογική κατάσταση τα οστά, να προλάβει να προκαλέσει σημαντική οστική βλάβη. Στην Ελλάδα, μόλις το 1930 το μέσο προσδόκιμο επιβίωσης των γυναικών έφτασε τα 47 χρόνια και το 2020 κατόρθωσε να πλησιάσει τα 84 χρόνια, σύμφωνα με στοιχεία της Elstat. Χρειάστηκε δηλαδή ένα μεγάλο ποσοστό των γυναικών να κατορθώσει να ζήσει τουλάχιστον 40 χρόνια σε εμμηνόπαυση για να μπορέσει να δημιουργήσει κλινικά ευρήματα Οστεοπόρωσης. Εκτοτε η μετεμμηνοπαυσιακή Οστεοπόρωση, όπως ονομάζεται, καλύπτει διεθνώς, έμμεσα ή άμεσα, το 80-90% των περιπτώσεων Οστεοπόρωσης. Επομένως όλες οι άλλες γενεσιουργές αιτίες οι οποίες συνεχώς αναφέρονται όπως π.χ. η διατροφή, τα φάρμακα, οι διάφορες παθήσεις μαζί με άλλους περίπου 100 παράγοντες κινδύνου, επειδή είναι δυνητικά τροποποιήσιμοι, τονίζονται έντονα από ειδικούς και μη όπως και από τα ΜΜΕ ώστε να περιπλέκεται η βασική αιτιολογία της νόσου. Επομένως όταν μιλάμε για Οστεοπόρωση αναφερόμαστε στην Μετεμμηνοπαυσιακή Οστεοπόρωση η οποία μπορεί να επηρεαστεί σε κάποιο βαθμό, θετικά ή αρνητικά, από όλους αυτούς τους παράγοντες! Εκείνο το οποίο θα πρέπει να τονισθεί είναι ότι σύμφωνα με την βιβλιογραφία το 50 έως 80% των περιπτώσεων Οστεοπόρωσης, έχουν κληρονομικό υπόβαθρο.
Η Οστεοπόρωση είναι μια νόσος η οποία από την αρχή ευτύχησε να έχει ένα καλό μέσο το οποίο μπορεί να την μετράει εύκολα, ανώδυνα, με ακρίβεια και επαναληψιμότητα. Αναφερόμαστε δηλαδή στα Οστικά πυκνόμετρα τα οποία χρησιμοποιούν την μέθοδο DEXA. Η αντίστοιχη εξέταση για την υπέρταση είναι το υδραργυρικό πιεσόμετρο. Η μόνη ουσιαστική διαφορά της από το τελευταίο είναι το κόστος της, διότι είναι ακριβότερη. Αυτό για τα κυβερνητικά οικονομικά επιτελεία ανά τον κόσμο, χρόνια τώρα, έχει δημιουργήσει μεγάλο οικονομικό πρόβλημα το οποίο προσπάθησαν να λύσουν με διάφορους κυρίως αντιεπιστημονικούς τρόπους όπως π.χ. μετρώντας μόνο μία περιοχή του σκελετού, ενώ απαιτούνται δύο, δημιουργώντας κλινικά ερωτηματολόγια, αμφίβολης αξιοπιστίας κ.ά. Δηλαδή έχουμε ένα πολύ καλό όργανο για την μέτρηση τους Οστεοπόρωσης, αλλά για κάποιο κόστος το οποίο κυμαίνεται το πολύ γύρω στα 5 ευρώ ανά ασθενή, δεν το χρησιμοποιούμε. Δηλαδή είμαστε ¨"ακριβοί στα πίτουρα και φτηνοί στο αλεύρι".
Στον τομέα της θεραπείας και δεν θα αναφερθώ στα κλασικά φάρμακα, τα οποία για να εγκριθούν, περνούν «δια πυρός και σιδήρου» από τις ρυθμιστικές αρχές, για τρία τουλάχιστον χρόνια και είναι η μοναδική ομάδα φαρμάκων που ελέγχεται τόσο μακρύ χρονικό διάστημα, θα αναφερθώ στην βιταμίνη D για την οποία κάθε εβδομάδα στον γραπτό, προφορικό και ηλεκτρονικό τύπο, υπάρχει μια αναφορά γιαυτή είτε θετική, είτε αρνητική. Τελικά το μήνυμα το οποίο εξάγεται από αυτές τις δημοσιεύσεις και διαδίδεται ευρέως είναι: Η βιταμίνη D κάνει καλό! Οποιος θέλει μπορεί να την λαμβάνει χωρίς φόβο μια καθημερινή δόση από 600 έως 2000 διεθνείς μονάδες. Oμως σε πολλές επίσημες διεθνείς επιστημονικές ιατρικές εταιρείες στις κατευθυντήριες οδηγίες τους, δεν αναφέρεται ότι πριν πάρει κάποιος βιταμίνη D πρέπει να μετρήσει τα επίπεδα της στο αίμα, διότι εάν αυτά είναι φυσιολογικά δεν υπάρχει λόγος να ξοδεύεται αγοράζοντας την από τα φαρμακεία και τα σούπερ μάρκετ ή να ταλαιπωρείται καθήμενος ώρες στον ήλιο. Το κράτος δεν ενδιαφέρεται να το τονίσει διότι δεν την αποζημιώνει σαν φάρμακο, όποιος λοιπόν θέλει να την λαμβάνει πρέπει να την πληρώσει από μόνος του.
Αντίθετα το κράτος ενδιαφέρθηκε και μάλιστα έντονα για τον προσδιορισμό της βιταμίνης D στο αίμα, διότι αυτή αποζημιώνεται και του κοστίζει. Εάν λοιπόν οι κρατικοί αντιπρόσωποι έλεγαν ότι πριν πάρετε βιταμίνη D χρειάζεται να δείτε εάν είναι αναγκαία και απαραίτητη για σας, τότε το κόστος για το κράτος θα ήταν τεράστιο. Στις ΗΠΑ μάλιστα ο προσδιορισμός της βιταμίνης D στο αίμα μέσα σε 5 χρόνια έγινε ο 5ος συχνότερος μετά την εξέταση της χοληστερίνης και ξοδεύονται εκατομμύρια γι αυτόν. Επομένως πολλές φορές οι κατευθυντήριες οδηγίες μπορεί να είναι και κατευθυνόμενες για οικονομικούς λόγους, από δημόσιους ή μη φορείς!
Εκείνο όμως είναι σημαντικό και δεν συζητείται καθόλου είναι η συμμόρφωση των ασθενών στην θεραπεία, η οποία είναι δραματική όχι μόνο βέβαια στην Οστεοπόρωση. Δηλαδή 1 στους 3 δεν λαμβάνει συνειδητά το φάρμακο του για διάφορους λόγους οι οποίοι συνήθως δεν έχουν καμία επιστημονική βάση και από αυτούς 2 στους 3 συνειδητά αρνούνται ότι το κάνουν, όταν τους ρωτά επισταμένα ο γιατρός τους!
Επομένως το βιβλίο μας μέσα στις 450 περίπου σελίδες του και με την υποστήριξη 1000 και πλέον βιβλιογραφικών αναφορών και 140 φωτογραφιών και πινάκων τις οποίες περιέχει, προσπαθεί να αποβάλλει πολλά από τα στοιχεία τα οποία περιπλέκουν την διάγνωση και την θεραπεία της Οστεοπόρωσης και να βοηθήσει τον γιατρό να αποφασίσει μόνος του άνευ εξωγενών επιδράσεων, «τι μέλλει γενέσθαι» σε ένα τέτοιο αρνητικό περιβάλλον.
Στο βιβλίο μας έχουμε εφαρμόσει κάποιες πρωτοτυπίες ιδιαίτερα στις βιβλιογραφικές αναφορές: 1) Στο τέλος του βιβλίου δεν έχουμε συγκεντρώσει και καταγράψει όλες τις βιβλιογραφικές αναφορές με τις χαρακτηριστικές κλασικές λεπτομέρειες, διότι στα προηγούμενα βιβλία μας διαπιστώσαμε ότι χρησιμοποιούμε 30-40 άχρηστες σελίδες, τις οποίες κανένας συνήθως δεν διαβάζει αλλά ανεβάζουν σημαντικά το κόστος του βιβλίου. 2) Αντίθετα προσθέτουμε την αντίστοιχη βιβλιογραφική αναφορά μέσα στο κείμενο αλλά μόνον με το όνομα του πρώτου συγγραφέα, το αντίστοιχο έτος, και το DOI, δηλαδή χρησιμοποιούμε το Digital Object Identifier System, το οποίο είναι ακριβέστατο και ταχύτατο στην αναζήτηση και πολύ μικρότερο σε μέγεθος από τις κλασικές βιβλιογραφικές αναφορές. Επειδή μάλιστα οι περισσότεροι σύγχρονοι συγγραφείς είναι άτομα από χώρες με διαφορετικό σύστημα αναφοράς ονομάτων από το δυτικό σύστημα, όπως π.χ. Κινέζοι, Κορεάτες, Ινδοί κ.λπ. το οποίο συχνά περιπλέκει την καταγραφή, η χρησιμοποίηση του DOI επιλύει και αυτό το πρόβλημα.
Στο εύλογο ερώτημα για πιο λόγο καθήσαμε 18 περίπου μήνες και γράψαμε ολόκληρο βιβλίο για μια νόσο την οποία πλέον όλοι γνωρίζουν, θα απαντήσουμε με τα ευρήματα μελετών από δύο από τα καλύτερα δημόσια υγειονομικά συστήματα του κόσμου, αυτό της Νέας Ζηλανδίας και της Ελβετίας. Σύμφωνα με αυτά αναλογικά θα πρέπει στην Ελλάδα να έχουμε γύρω στα 15000 οστεοπορωτικά κατάγματα του ισχίου κάθε χρόνο, τα οποία αφενός διπλασιάζουν τον αριθμό των θανάτων στα άτομα με ηλικία πάνω από 70 ετών και τριπλασιάζουν τον αριθμό των θανάτων για άτομα πάνω από 80 ετών και αφετέρου κοστίζουν σε όλους μας το λιγότερο 850 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Μάλλον πρέπει να υπάρχουν μεγάλα κενά εκπαίδευσης όχι μόνο των ειδικών γιατρών αλλά και των υπολοίπων μη ειδικών γιατρών αλλά και παράλληλα και τεράστια κενά στην ενημέρωση του κοινού. Ελπίζουμε ότι Ισως αυτό το βιβλίο να βοηθήσει να καλυφθούν μερικά από αυτά.
Από την θέση αυτή θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε για την βοήθεια της την Δρ Λάϊα Γεωργιάδη, Καθηγήτρια Αρχαιολογίας και υψηλόβαθμη ερευνήτρια της Ακαδημίας Αθηνών στην επιμέλεια του κειμένου και στην εν γένει δόμηση του βιβλίου και την αρχιτέκτονα Βάλια Γεωργιάδη-Jones, Διευθύντρια Δημιουργικού μεγάλης Βρετανικής Εταιρείας για το εξώφυλλο του βιβλίου.