Φρούτα και Λαχανικά
Μέχρι τώρα όταν συνιστούσαμε κάποια δίαιτα στους ασθενείς μας οι οποίοι είχαν με τάση για Οστεοπόρωση, εστιαζόμασταν περισσότερο στα γαλακτερά και στις τροφές που θα μπορούσαν να προσφέρουν ασβέστιο και βιταμίνη D στον οργανισμό για τους γνωστούς και χιλιοειπωμένους λόγους.
Πρόσφατα ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Surrey, για πρώτη φορά, πρόσθεσαν μετά από δικές τους μελέτες, αλλά και από μια μετανάλυση της διεθνούς βιβλιογραφίας, τα φρούτα και τα λαχανικά στις απαραίτητες τροφές για την πρόληψη της Οστεοπενίας/Οστεοπόρωσης.
Σύμφωνα με τα ευρήματά τους το κάλιο το οποίο περιέχεται στα φρούτα και τα λαχανικά, με την μορφή διττανθρακικών ή κιτρικών αλάτων, αλλά και αυτά καθαυτά τα άλατα, αυξάνουν την αλκαλικότητα των οστών. Η θεωρία της οξεοβασικής ανισορροπίας η οποία υπάρχει μετά την εμμηνόπαυση φαίνεται ότι είναι ο λόγος. Πράγματι φαίνεται ότι η εμμηνόπαυση αυξάνει τον ρυθμό της οστεόλυσης διότι αυξάνεται η παραγωγή οξέων στον οργανισμό η οποία οδηγεί προοδευτικά στην αποδόμηση τους και στην δημιουργία της Οστεοπόρωσης. Τα αλκαλικά φρούτα και λαχανικά αντιστρέφουν την κατάσταση και μειώνουν την φθορά (Higgs J., et al. 2017. DOI: 10.1302/2058-5241.2.160079)
Ηταν άλλωστε από παλιά γνωστό ότι η κλασική δίαιτα των δυτικών χωρών η οποία περιέχει υψηλό ποσοστό ζωικών πρωτείνών, αύξανε αφενός την οξύτητα των οστών, αφετέρου προκαλούσε και σημαντική απώλεια ασβεστίου διευκολύνοντας την αποβολή του από τα νεφρά. Τα αποτελέσματα της καινούργιας μελέτης έδειξαν ότι από την μία πλευρά αναστέλλεται η οστεόλυση στα οστά και από την άλλη μειώνεται η απώλεια ασβεστίου στα ούρα, όταν κάποιος τρώει συστηματικά φρούτα και λαχανικά (Lambert Η., et al. 2015 DOI: 10.1007/s00198-014-3006-9).
Μία μελέτη η οποία αφορούσε 48.835 ασθενείς, ηλικίας 50-79 ετών η οποία διήρκεσε για 8 περίπου χρόνια έδειξε ότι δίαιτα με χαμηλά λιπαρά και 5 ή περισσότερες μερίδες φρούτων ή/και λαχανικών την ημέρα μείωσε την συχνότητα των πτώσεων, μείωσε οριακά την οστική μάζα του ισχίου αλλά δεν τροποποίησε τον κίνδυνο για οστεοπορωτικό κάταγμα (McTiernan A., et al. 2009, doi: 10.3945/ajcn.2008.26956).
Αυτή αλλά και άλλες διπλές τυφλές μελέτες οι οποίες ακολούθησαν δεν κατόρθωσαν να αποδείξουν καθαρά την θετική επίδραση της δίαιτας με φρούτα και λαχανικά στην βελτίωση της οστικής μάζας. Κάποιοι πιστεύουν ότι τα αποτελέσματα θα ήταν περισσότερο σαφή εάν τα άτομα τα οποία συμμετείχαν δεν συνήθιζαν να διατρέφονται κατά την διάρκεια της ζωής τους με αυτό τον τρόπο ή εάν στις περιπτώσεις οι οποίες μελετήθηκαν η χορήγηση των φρούτων και λαχανικών ήταν πιο μεγάλη ανά μερίδα (Scarborough Fair Diet).
Εμείς πιστεύουμε ότι θα πρέπει οι μελέτες να είναι πιο στοχευμένες, δηλαδή όχι όλα τα φρούτα και λαχανικά αλλά κάποια από αυτά πιθανόν να έχουν κάποια θετική επίδραση στην οστική μάζα.
Για να αποδείξουμε αυτή την άποψη διαλέξαμε τα δαμάσκηνα. Η λαϊκή παράδοση, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες, έχει συνδέσει τα δαμάσκηνα (ξερά δαμάσκηνα) με την θεραπεία της δυσκοιλιότητας. Πρόσφατα όμως ερευνητές από το Pennsylvania State University ανακοίνωσαν στο ετήσιο συνέδριο της American Physiological Society (APS) at Experimental Biology του 2022 στην Philadelphia USA, πολύ ενδιαφέροντα ευρήματα για την δράση των δαμάσκηνων στην φλεγμονή, ενώ η ίδια ομάδα ερευνητών απέδειξε σε τυχαιοποιημένη με placebo μελέτη την οποία δημοσίευσαν στο Παγκόσμιο Συνέδριο Οστεοπόρωσης του 2022, ότι τουλάχιστον 6 δαμάσκηνα την ημέρα μπορούν να διατηρήσουν την οστική μάζα (Damani J., et al.. Presented at: American Physiological Society (APS) annual meeting at Experimental Biology 2022; April 2-5, 2022; Philadelphia, PA: poster E346, De Souza M.J., et al. Presented at: World Congress on Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases; March 24-26, 2022: OC17, https://virtual.wco-iof-esceo.org/. Prunes prevent bone loss at hip and protect against fracture risk. News release. Eurekalert; March 28, 2022. Accessed March 29, 2022. https://www.eurekalert.org/news-releases/947810).
Στην πρώτη τυχαιοποιημένη και συγκριτική με placebo μελέτη οι ερευνητές χώρισαν σε τρεις ομάδες 106 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ηλικίας από 55 έως 75 ετών και χορήγησαν με τυχαιοποιημένη μέθοδο στην πρώτη ομάδα 50 γρ. (6), δαμάσκηνα/ημέρα, στη δεύτερη 100 γρ. (12) δαμάσκηνα/ημέρα και στην τρίτη απαγόρευσαν τα δαμάσκηνα για 12 μήνες. Ολες οι συμμετέχουσες ελάμβαναν παράλληλα 1200 mg ασβεστίου και 800 IU βιταμίνης D την ημέρα. Δεν υπήρχαν διαφορές στα αρχικά δημογραφικά χαρακτηριστικά όλων των γυναικών της μελέτης.
Ελήφθησαν εξετάσεις αίματος πριν και στο τέλος της μελέτης. Οι υπερφλεγμονώδες κυτταροκίνες των ατόμων τα οποία λάμβαναν 6-12 δαμάσκηνα την ημέρα για 12 μήνες είχαν μειωθεί σε στατιστικά σημαντικό βαθμό συγκριτικά με την ομάδα του placebo, δηλαδή η Ιντερλευκίνη 1β (p = 0.013) και η Ιντερλευκίνη 6 (p = 0.007), η Ιντερλευκίνη 9 (p = 0.049) και ο TNF-α (p = 0.001). Αντίθετα τα επίπεδα της CRP δεν επηρεάστηκαν καθόλου.
Στην δεύτερη ίδιου σχεδιασμού μελέτη ελέγχθηκαν 235 γυναίκες οι οποίες είχαν σοβαρότατη Οστεοπόρωση στο ισχίο με Τ-score -3,0 και μετρήθηκε η οστική πυκνότητα στο ισχίο, όπως και το FRAX, πριν και μετά 12 μήνες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τόσο στους 6 όσο και στους 12 μήνες η πτώση της οστικής μάζας ήταν στατιστικά λιγότερη στις γυναίκες οι οποίες λάμβαναν τα δαμάσκηνα (p 0.05) ενώ τo FRAX επιδεινώθηκε στις γυναίκες οι οποίες δεν ελάμβαναν δαμάσκηνα ενώ στις άλλες παρέμεινε το ίδιο.
Είναι από παλιά γνωστό ότι η ήπια χρόνια φλεγμονή από την οποία πάσχουν σχεδόν όλοι οι υπερήλικες είναι δυνατόν να επιδεινώσει την Οστεοπενία/Οστεοπόρωση εάν υπάρχει. Τα αποτελέσματα των δύο αυτών μελετών αποδεικνύουν ότι η χορήγηση δαμάσκηνων ίσως με τις πολυφαινόλες (αντιοξειδωτικά) τις οποίες περιέχουν, καταστέλλει την χρόνια φλεγμονή και αναστέλλει την απώλεια οστικής μάζας και ίσως είναι μια αποτελεσματική συμπληρωματική θεραπεία για τους οστεοπορωτικούς ασθενείς μας. Επομένως στο ερώτημα κάνουν καλό τα φρούτα και τα λαχανικά στην Οστεοπόρωση; Η απάντηση θα διατυπωθεί πάλι με ερώτημα: Ποια φρούτα και ποια λαχανικά εννοείτε;
Πρόσφατα ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Surrey, για πρώτη φορά, πρόσθεσαν μετά από δικές τους μελέτες, αλλά και από μια μετανάλυση της διεθνούς βιβλιογραφίας, τα φρούτα και τα λαχανικά στις απαραίτητες τροφές για την πρόληψη της Οστεοπενίας/Οστεοπόρωσης.
Σύμφωνα με τα ευρήματά τους το κάλιο το οποίο περιέχεται στα φρούτα και τα λαχανικά, με την μορφή διττανθρακικών ή κιτρικών αλάτων, αλλά και αυτά καθαυτά τα άλατα, αυξάνουν την αλκαλικότητα των οστών. Η θεωρία της οξεοβασικής ανισορροπίας η οποία υπάρχει μετά την εμμηνόπαυση φαίνεται ότι είναι ο λόγος. Πράγματι φαίνεται ότι η εμμηνόπαυση αυξάνει τον ρυθμό της οστεόλυσης διότι αυξάνεται η παραγωγή οξέων στον οργανισμό η οποία οδηγεί προοδευτικά στην αποδόμηση τους και στην δημιουργία της Οστεοπόρωσης. Τα αλκαλικά φρούτα και λαχανικά αντιστρέφουν την κατάσταση και μειώνουν την φθορά (Higgs J., et al. 2017. DOI: 10.1302/2058-5241.2.160079)
Ηταν άλλωστε από παλιά γνωστό ότι η κλασική δίαιτα των δυτικών χωρών η οποία περιέχει υψηλό ποσοστό ζωικών πρωτείνών, αύξανε αφενός την οξύτητα των οστών, αφετέρου προκαλούσε και σημαντική απώλεια ασβεστίου διευκολύνοντας την αποβολή του από τα νεφρά. Τα αποτελέσματα της καινούργιας μελέτης έδειξαν ότι από την μία πλευρά αναστέλλεται η οστεόλυση στα οστά και από την άλλη μειώνεται η απώλεια ασβεστίου στα ούρα, όταν κάποιος τρώει συστηματικά φρούτα και λαχανικά (Lambert Η., et al. 2015 DOI: 10.1007/s00198-014-3006-9).
Μία μελέτη η οποία αφορούσε 48.835 ασθενείς, ηλικίας 50-79 ετών η οποία διήρκεσε για 8 περίπου χρόνια έδειξε ότι δίαιτα με χαμηλά λιπαρά και 5 ή περισσότερες μερίδες φρούτων ή/και λαχανικών την ημέρα μείωσε την συχνότητα των πτώσεων, μείωσε οριακά την οστική μάζα του ισχίου αλλά δεν τροποποίησε τον κίνδυνο για οστεοπορωτικό κάταγμα (McTiernan A., et al. 2009, doi: 10.3945/ajcn.2008.26956).
Αυτή αλλά και άλλες διπλές τυφλές μελέτες οι οποίες ακολούθησαν δεν κατόρθωσαν να αποδείξουν καθαρά την θετική επίδραση της δίαιτας με φρούτα και λαχανικά στην βελτίωση της οστικής μάζας. Κάποιοι πιστεύουν ότι τα αποτελέσματα θα ήταν περισσότερο σαφή εάν τα άτομα τα οποία συμμετείχαν δεν συνήθιζαν να διατρέφονται κατά την διάρκεια της ζωής τους με αυτό τον τρόπο ή εάν στις περιπτώσεις οι οποίες μελετήθηκαν η χορήγηση των φρούτων και λαχανικών ήταν πιο μεγάλη ανά μερίδα (Scarborough Fair Diet).
Εμείς πιστεύουμε ότι θα πρέπει οι μελέτες να είναι πιο στοχευμένες, δηλαδή όχι όλα τα φρούτα και λαχανικά αλλά κάποια από αυτά πιθανόν να έχουν κάποια θετική επίδραση στην οστική μάζα.
Για να αποδείξουμε αυτή την άποψη διαλέξαμε τα δαμάσκηνα. Η λαϊκή παράδοση, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες, έχει συνδέσει τα δαμάσκηνα (ξερά δαμάσκηνα) με την θεραπεία της δυσκοιλιότητας. Πρόσφατα όμως ερευνητές από το Pennsylvania State University ανακοίνωσαν στο ετήσιο συνέδριο της American Physiological Society (APS) at Experimental Biology του 2022 στην Philadelphia USA, πολύ ενδιαφέροντα ευρήματα για την δράση των δαμάσκηνων στην φλεγμονή, ενώ η ίδια ομάδα ερευνητών απέδειξε σε τυχαιοποιημένη με placebo μελέτη την οποία δημοσίευσαν στο Παγκόσμιο Συνέδριο Οστεοπόρωσης του 2022, ότι τουλάχιστον 6 δαμάσκηνα την ημέρα μπορούν να διατηρήσουν την οστική μάζα (Damani J., et al.. Presented at: American Physiological Society (APS) annual meeting at Experimental Biology 2022; April 2-5, 2022; Philadelphia, PA: poster E346, De Souza M.J., et al. Presented at: World Congress on Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases; March 24-26, 2022: OC17, https://virtual.wco-iof-esceo.org/. Prunes prevent bone loss at hip and protect against fracture risk. News release. Eurekalert; March 28, 2022. Accessed March 29, 2022. https://www.eurekalert.org/news-releases/947810).
Στην πρώτη τυχαιοποιημένη και συγκριτική με placebo μελέτη οι ερευνητές χώρισαν σε τρεις ομάδες 106 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ηλικίας από 55 έως 75 ετών και χορήγησαν με τυχαιοποιημένη μέθοδο στην πρώτη ομάδα 50 γρ. (6), δαμάσκηνα/ημέρα, στη δεύτερη 100 γρ. (12) δαμάσκηνα/ημέρα και στην τρίτη απαγόρευσαν τα δαμάσκηνα για 12 μήνες. Ολες οι συμμετέχουσες ελάμβαναν παράλληλα 1200 mg ασβεστίου και 800 IU βιταμίνης D την ημέρα. Δεν υπήρχαν διαφορές στα αρχικά δημογραφικά χαρακτηριστικά όλων των γυναικών της μελέτης.
Ελήφθησαν εξετάσεις αίματος πριν και στο τέλος της μελέτης. Οι υπερφλεγμονώδες κυτταροκίνες των ατόμων τα οποία λάμβαναν 6-12 δαμάσκηνα την ημέρα για 12 μήνες είχαν μειωθεί σε στατιστικά σημαντικό βαθμό συγκριτικά με την ομάδα του placebo, δηλαδή η Ιντερλευκίνη 1β (p = 0.013) και η Ιντερλευκίνη 6 (p = 0.007), η Ιντερλευκίνη 9 (p = 0.049) και ο TNF-α (p = 0.001). Αντίθετα τα επίπεδα της CRP δεν επηρεάστηκαν καθόλου.
Στην δεύτερη ίδιου σχεδιασμού μελέτη ελέγχθηκαν 235 γυναίκες οι οποίες είχαν σοβαρότατη Οστεοπόρωση στο ισχίο με Τ-score -3,0 και μετρήθηκε η οστική πυκνότητα στο ισχίο, όπως και το FRAX, πριν και μετά 12 μήνες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τόσο στους 6 όσο και στους 12 μήνες η πτώση της οστικής μάζας ήταν στατιστικά λιγότερη στις γυναίκες οι οποίες λάμβαναν τα δαμάσκηνα (p 0.05) ενώ τo FRAX επιδεινώθηκε στις γυναίκες οι οποίες δεν ελάμβαναν δαμάσκηνα ενώ στις άλλες παρέμεινε το ίδιο.
Είναι από παλιά γνωστό ότι η ήπια χρόνια φλεγμονή από την οποία πάσχουν σχεδόν όλοι οι υπερήλικες είναι δυνατόν να επιδεινώσει την Οστεοπενία/Οστεοπόρωση εάν υπάρχει. Τα αποτελέσματα των δύο αυτών μελετών αποδεικνύουν ότι η χορήγηση δαμάσκηνων ίσως με τις πολυφαινόλες (αντιοξειδωτικά) τις οποίες περιέχουν, καταστέλλει την χρόνια φλεγμονή και αναστέλλει την απώλεια οστικής μάζας και ίσως είναι μια αποτελεσματική συμπληρωματική θεραπεία για τους οστεοπορωτικούς ασθενείς μας. Επομένως στο ερώτημα κάνουν καλό τα φρούτα και τα λαχανικά στην Οστεοπόρωση; Η απάντηση θα διατυπωθεί πάλι με ερώτημα: Ποια φρούτα και ποια λαχανικά εννοείτε;