Οστικός πόνος. Πόσα λίγα γνωρίζουμε για την παθοφυσιολογία του!
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης. Ρευματολόγος. (myoskeletiko@gmail.com)
Μέχρι το 1960 ο τρόπος διατήρησης των οστών για μελέτη κατέστρεφε τις νευρικές ίνες που περιείχαν και ήταν αδύνατος για κάποιον να μελετήσει τις νευρικές δομές τους. Στη συνέχεια ο τρόπος συντήρησης άλλαξε, τα νευρικά δίκτυα που διαθέτουν τα οστά έγιναν ορατά, αλλά η μελέτη της φυσιολογίας και παθοφυσιολογίας τους ήταν πολύ πιο δύσκολη από αυτή άλλων οργάνων και κυρίως του δέρματος. Παρ’ όλες αυτές της αντιξοότητες τα τελευταία χρόνια έγινε μια τεράστια προσπάθεια για να κατανοήσουμε «το πως και το γιατί πονούν τα οστά μας». Δυστυχώς υπάρχουν ακόμη πολλά κενά.
Οι αλγοϋποδοχείς των οστών ευρίσκονται στο περιόστεο και στον μυελό των οστών. Πρόκειται κυρίως για αλγοϋποδοχείς που νευρώνονται από εμμύελες ίνες Αδ και από αμμύελες ίνες τύπου C. Κάποιοι πιστεύουν ότι υπάρχουν και μηχανοϋποδοχείς όπως και υποδοχείς της πίεσης αλλά μόνο στο περιόστεο. Οι υποδοχείς ερεθίζονται με τον ίδιο τρόπο που διεγείρονται και οι υποδοχείς του δέρματος, δηλαδή με τις φλεγμονώδεις ουσίες, όπως π.χ. προσταγλανδίνες, ισταμίνη, σεροτονίνη, βραδυκινίνη κ.ά., με το όξινο περιβάλλον, με την θερμότητα αλλά και με άλλα άγνωστα ακόμη ερεθίσματα. Οσον αφορά τους υποδοχείς που ευρίσκονται στον μυελό των οστών, πειράματα σε ζώα έδειξαν ότι διεγείρονται και προκαλούν πόνο όταν η ενδομυελική πίεση αυξηθεί πάνω από κάποιο βαθμό όπως αλλά και όταν παράγονται φλεγμονώδεις ουσίες τοπικά.
Τα ηλεκτρικές διεγέρσεις που δημιουργούνται τόσο στο περιόστεο όσο και στον μυελό των οστών φθάνουν στο οπίσθιο κέρας του νωτιαίου μυελού και από εκεί στον εγκέφαλο, όπως και σε κάθε άλλο αλγεινό ερέθισμα, φαίνεται όμως ότι εκτός από το νωτιοθαλαμικό δεμάτιο χρησιμοποιούν και το νωτιοπαραβραγχιακό δεμάτιο, ιδιαίτερα όταν το ερέθισμα προέρχεται από κάταγμα ή καρκινική οστική μετάσταση. Αγνωστο για πιο λόγο.
Ολα τα παραπάνω ευρήματα έχουν προέλθει από λίγες μελέτες και πολλές από αυτές έχουν χρησιμοποιήσει μη σύγχρονες πειραματικές τεχνικές. Πολλοί πιστεύουν ότι παρ’ όλο που ο οστικός πόνος συνοδεύει μια σειρά από πολύ κοινές παθήσεις όπως η οστεοπόρωση, η οστεοαρθρίτιδα, οι οστικές μεταστάσεις κ.ά. οι γνώσεις μας στο θέμα αυτό εξακολουθούν να είναι περιορισμένες.
Πηγή = Nencini Sara and Ivanusic Jason. The Physiology of Bone Pain. How Much Do We Really Know? Front. Physiol., 26 April 2016 | http://dx.doi.org/10.3389/fphys.2016.00157).